Urk heeft sinds kort een prachtig gerenoveerd zwembad met een unieke verwarmingstechniek. Het water in ’t Bun wordt binnenkort namelijk verwarmd via riothermie. Hollander Techniek werkte mee aan dit systeem dat de warmte benut van rioolwater. Hiermee heeft Urk een primeur, want dit is het eerste riothermiesysteem in Nederland op een persleiding – een leiding waar nog te zuiveren afvalwater door stroomt. En wereldwijd het eerste systeem op een persleiding gecombineerd met warmte-koudeopslag (wko).
Warmte onttrekken aan gezuiverd rioolwater is niet nieuw. Zo worden zwembaden in Rosmalen en Raalte al verwarmd door riothermie, waarbij vrij eenvoudig de warmtewisselaar in het gezuiverde water kan worden gelegd. Maar op Urk wordt de warmte uit het ongezuiverde rioolwater in de persleiding gehaald. Dat gebeurt via een 120 m dubbelwandige pijp, een ‘buis-in-buisconstructie’. De roestvaststalen warmtewisselaars zijn een gezamenlijk ontwerp van ingenieursbureau Tauw en Doorgeest Energietechniek uit Raalte. Hollander Techniek verzorgde zowel het ontwerp als de realisatie van de inpandige installaties, met daarbij de volledige regel- en besturingstechniek.
Ontwerp
Warmte winnen uit vuil water is ingewikkelder dan uit gezuiverd water. Projectleider Gerritjan van Hartskamp van Hollander Techniek legt uit: ‘Verstopping en vervuiling van de warmtewisselaar ligt op de loer. Daarnaast zet vuil zich af tegen de buiswand en zo gaat het als isolatie fungeren. Dat maakt de opwarming van het water moeilijker. Dit probleem hebben we opgelost door een zodanig design van de warmtewisselaar dat het water sneller door de dubbelwandige pijp stroomt. Zo ontstaat voldoende turbulentie voor een zelfreinigend effect. Als de leidingen toch vervuilen, hebben we de mogelijkheid om er een prop door te halen. Die gaat als een spons door de riothermiewisselaar en veegt de leidingwand schoon.’
Van warm rioolwater tot warm zwembadwater
Rioolwater heeft een gemiddelde temperatuur van 19 °C. Grondwater is gemiddeld 11 °C, dus de stap van rioolwater naar warm water is kleiner en dat maakt riothermie tot een duurzame techniek. Maar hoe komt de warmte van het rioolwater uit de persleiding nu terecht in het zwembad? Ook dat kan Van Hartskamp uitleggen. ‘De buitenste leiding in de warmtewisselaar bevat koel water dat wordt aangesloten op het condensorvat van de warmtepomp. Met de warmtepomp wordt de temperatuur van het rioolwater in de binnenste leiding teruggebracht van 19 °C tot 8°C, waardoor er warmte vrijkomt bij de condensor. Via het condensorvat komt deze afgegeven warmte beschikbaar en daarmee kan het water in het zwembad en voor de douches verwarmd worden, tot wel 45 °C.’ Om nog een hogere temperatuur te krijgen voor warm douche- en tapwater, staat er in de gloednieuwe technische ruimte in ’t Bun ook een direct gestookte tapwaterketel.
Wko als back-up
Urk heeft, in tegenstelling tot de meeste andere gemeentes, geen gescheiden riool en daarom is er ook een warmte-koudeopslag geboord. Die zorgt ervoor dat op warme zomerdagen de extra warmte in de bodem wordt opgeslagen. In de winter, als er bijvoorbeeld koud regenwater vanuit de straatkolken via het wijkgemaal in de persleiding komt, zakt het water in de leiding soms onder de 11 °C. Dan functioneert de warmteopslag onder de grond als back-up. Van Hartskamp: ‘We houden de watertemperatuur in de leiding goed in de gaten. Om de 10 m rioleringsbuis wordt er gemeten en eens in de twee minuten worden deze gegevens doorgestuurd naar een logfile. Op basis daarvan wordt bepaald of de wko moet worden ingeschakeld of niet.’
Wachten op de rekening
Riothermie is slechts een van de toegepaste technieken in het zwembad op Urk. In een eerder artikel op TechniekNL is te lezen welke innovatieve en energiebesparende technieken Hollander Techniek nog meer toepaste. Zoals verbetering van de luchtbehandelingsinstallaties, slimmere isolatie, warmteterugwinning uit spoelwater en zwembadafdekking. De opdracht was namelijk om het zwembad 40 procent uit te breiden, maar de energiekosten niet te laten stijgen. Nu is het wachten op de eerste energierekening om te zien of die doelstelling inderdaad is behaald.
bron: www.DeTechniekAchterNederland.nl