Perslucht is onmisbaar in veel industriële processen, maar kan bij onjuist gebruik een stille energievreter zijn. Kisuma Chemicals nam het persluchtgebruik uitgebreid onder de loep. Het resultaat: een enorme energiebesparing van duizenden euro’s. En dat dankzij simpele aanpassingen met een minimale investering.
‘We keken niet naar energie-efficiency’, zegt Bert-Jan Velthuis, proces engineer bij Kisuma Chemicals in Veendam. Sinds de start van het bedrijf in 1999 ligt de focus op uitbreiding van de productie. Met succes: de productie is in tien jaar tijd verdubbeld. Nu staan de zaken er heel anders voor. Efficiënt gebruik van energie staat hoog op de lijst en Kisuma – een dochter van het Japanse Kyowa Chemicals Industry – wil overcapaciteit in het productieproces minimaliseren. Dat adequaat persluchtgebruik hier zo’n grote bijdrage aan zou leveren, had niemand verwacht. Velthuis: ‘Dan hadden we wel eerder maatregelen genomen.’
Energievreter
Kisuma produceert magnesiumverbindingen voor diverse toepassingen in de kunststofverwerkende industrie. De fijne poeders zijn een milieuvriendelijk alternatief voor hittestabilisatie van PVC, hittebestendige kabels in auto’s, hoogspanningskabels en raam- en deurkozijnen. Het productieproces bevat vijf persluchtcompressoren. Velthuis: ‘Ze werkten altijd prima, dus keken we er niet naar om. Maar de laatste jaren was het ons bekend dat de compressoren veel energie verbruikten en hoge onderhoudskosten hadden.’ Na onderzoek ontdekt Kisuma dat de persluchtcompressoren lucht laten weglekken, niet optimaal samenwerken en een onnodig hoge luchtdruk gebruiken. En dat levert een hoop rendementsverlies op.
Om de compressoren optimaal te laten samenwerken, moest Kisuma deze opnieuw inregelen. Velthuis: ‘Daarvoor hebben we het hele proces doorgelicht. Zo kwam het voor dat er meer perslucht naar kleppen of filterpersen ging dan nodig. Door dat gebruik terug te schroeven en de draaitijd te verminderen, besparen we ook op onderhoudskosten.’ Kisuma keek ook kritisch naar de luchtdruk. ‘We gebruiken nu 5,5 bar ten opzichte van 7 bar daarvoor. Dat is een systeemdrukverlaging van maar liefst 30 procent’, aldus Velthuis.
Meten is weten
Luchtlekken zijn een grote kostenpost voor bedrijven die perslucht gebruiken, terwijl er heel gemakkelijk iets aan is te doen. Volgens Velthuis zijn grote lekken makkelijk zelf op te sporen, omdat je ze kunt voelen. ‘Bij een gat van bijvoorbeeld 2 millimeter komt er dusdanig veel lucht vrij dat je er bij wijze van spreken je handen mee zou kunnen drogen. Maar voor lekken kleiner dan 1 millimeter is speciale meetapparatuur nodig.’ Kisuma liet daarom een gespecialiseerd bedrijf komen om alle luchtlekken te detecteren. Velthuis: ‘Als je niets doet aan een lek van 2 millimeter, kost je dat ongeveer 2,50 euro per dag. Vaak gaat het om meerdere lekken, dus dat kan flink oplopen. Lekdetectie en de bijkomende reparaties kostten ons zo’n 2.500 euro: tel uit je winst.’
Student in huis
Voor het persluchtproject werkte Kisuma samen met een student werktuigbouwkunde van de Hanzehogeschool in Groningen. ‘Dat was een bewuste keuze’, vertelt Velthuis. ‘Een student bekijkt het systeem op een totaal andere manier dan iemand die er dagelijks mee bezig is. In het project hebben we de stagiair voor langere tijd aan een medewerker gekoppeld. Zo houd je de kennis in huis. Als je een extern adviesbureau inschakelt, is dat niet het geval.’ De student nam de compressorinstellingen onder de loep en herschreef de software, wat leidde tot flinke efficiëntiemaatregelen. Met het aanpakken van het persluchtgebruik bespaart Kisuma ongeveer 62 euro per dag. Er zijn nog maar twee van de vijf compressoren actief. Daarvan is er één vol in gebruik en de tweede alleen wanneer nodig. Van de drie compressoren die uit staan, is er één kapot. Vervanging is niet nodig, vindt Velthuis.
Eenvoudig besparen
Om energie effectiever en efficiënter in te zetten, zijn in opdracht van het ministerie van Economische Zaken overeenkomsten gesloten tussen de overheid en bedrijven,
instellingen en gemeenten. Dit zijn de Meerjarenafspraken energie-efficiency (MJA3/MEE). Hiermee draagt het ministerie bij aan het behalen van 20 procent CO2-reductie in 2020 en het realiseren van de energiebesparingsdoelen in het Energieakkoord. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) faciliteert de afspraken, stimuleert de bedrijven enmonitort de resultaten. ‘Perslucht is één van de belangrijkste thema’s voor MJA-bedrijven’, zegt Jac van Trijp. Als adviseur bij RVO.nl ondersteunt hij bedrijven bij het nemen van energiebesparende maatregelen. ‘Veel ondernemers weten niet dat ze met perslucht heel eenvoudig veel energie en kosten kunnen besparen. Daar komt bij dat de terugverdientijd heel kort is.
Efficiënte persluchtvoorziening
In augustus 2014 publiceerde RVO.nl een nieuwe update van het Best Practice Document Persluchtinstallaties. Daarin staan de belangrijkste aspecten voor een efficiënte persluchtvoorziening beschreven. Van Trijp: ‘Best practices stellen we op om bedrijven te laten zien wat er op een bepaald gebied aanwezig of mogelijk is.’
En Kisuma? Die werkt aan verdere optimalisatie van haar persluchtvoorziening en richt zich nu primair op het overbrengen van de monitoring aan de 45 operators. Velthuis: ‘Die hebben allemaal een training gekregen over hoe je de installatie optimaal onderhoudt. We werken in ploegendiensten, waarin een aantal mensen vanaf nu verantwoordelijk is voor de instellingen van het persluchtsysteem. Daarmee hopen we ons persluchtgebruik voorlopig te stabiliseren en wellicht nóg efficiënter te maken in de nabije toekomst.’
Bron: Energiegids 2015, door Maaike Belder in opdracht van rvo.nl