Vorige week lanceerde het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat ‘minderwegwerpplastics.nl’: een website waarop alle nieuwe regels over wegwerpbekers en bakjes duidelijk zijn terug te vinden. Hier was behoefte aan, want de regels zijn complex en bevatten een aantal uitzonderingen. Het is goed dat er meer helderheid is, maar de focus moet af van de uitzonderingen stelt adviseur Carmen Cosijn in dit blog. Organisaties zijn nu op zoek naar geitenpaadjes in de regeling om toch door te gaan met wegwerp, maar herbruikbaar moet de norm worden.
De nieuwe SUP-regels
Het beleid over plastic wegwerpbekers en -maaltijdverpakkingen is onderdeel van het maatregelenpakket uit de Europese Single-Use Plastics (SUP-)richtlijn. Per 1 juli komt er een verbod op het gratis verstrekken voor onderweg. Klanten moeten gaan betalen voor plastic wegwerpbekers en -maaltijdverpakkingen bij het afhalen of laten bezorgen van eten en drinken. Ook in de supermarkt. Daarbij moet de afhaallocatie een herbruikbaar alternatief aanbieden. Per 1 januari 2024 worden wegwerpplastics voor consumptie ‘ter plekke’ geheel verboden. Alleen wanneer de beker of maaltijdverpakking hoogwaardig gerecycled kan worden zijn wegwerpverpakkingen nog toegestaan. Hieronder een korte uitzetting van deze en andere uitzonderingen, en redenen om die uitzondering naast je neer te leggen.
Hoogwaardige recycling kan nog niet
Als er hoogwaardig gerecycled kan worden – naar minstens gelijke functie – zijn wegwerpverpakkingen op locatie nog toegestaan. Daarbij moet je kunnen aantonen dat je bepaalde recyclingpercentages behaalt. We zien dat organisaties hun leveranciers nu vragen naar de mogelijkheden om de koffieautomaten te laten voldoen aan die voorwaarde. Vanwege regelgeving over voedselveiligheid is op dit moment hoogwaardige recycling alleen nog mogelijk voor bekers of voedselverpakkingen die van PET (polyethyleentereftalaat) plastics zijn gemaakt. Voor koffiebekers bestaan echter op dit moment geen PET-varianten en is hoogwaardige recycling in de praktijk helemaal geen optie.
En wat nou als je een bekertje hebt waar helemaal geen plastic in zit? Er zijn bekerleveranciers die claimen producten te kunnen leveren zonder plastics. Papieren koffiebekertjes bevatten normaliter plastics omdat ze een plastic coating hebben die het lekken tegengaat. Dit wordt aangegeven met een logo. Plasticvrije bekertjes blijken (na labonderzoek) vaak tóch plastics te bevatten. De Inspectie voor Leefomgeving en Transport doet hier onderzoek naar en werkt aan een bekerlijst die meer duidelijkheid moet bieden. Echter, voor nu is hoogwaardige recycling van wegwerpkoffiebekers dus géén optie en zal je voor consumptie ter plekke naar herbruikbaar moeten. Overigens vallen bioplastics ook onder de SUP-regeling.
Is mijn locatie uitgezonderd?
Dan was er nog discussie over uitzonderlijke locaties. Op kantoor is het duidelijk, daar pas je de regels voor ‘ter plekke’ toe. Maar wat als de kantine ook ‘to-go’ eten en drinken verkoopt? (Beide opties aanbieden). En als de consumptie is bedoeld voor elders in het gebouw? (Herbuikbaar!) Of in een ander gebouw, zoals op een campus? (Betaalde to-go-bekers). En hoe werkt het dan bij evenementen? (Besloten terrein = herbruikbaar). Al deze vragen zijn nu opgehelderd op minderwegwerpplastics.nl.
Alleen zorginstellingen en gevangenissen mogen nog gratis plastichoudende verpakkingen verstrekken vanwege hygiëne- en veiligheidseisen. Ook hier kan je je afvragen of deze uitzondering in bijvoorbeeld de wachtruimte en op de poliklinieken echt nodig is.
Maak hergebruik nu écht de norm
We moeten echt van de wegwerpplastics af. Het doel voor de plastic wegwerpbekers en -maaltijdverpakkingen staat op 40% reductie in 2026. Stop dus met het zoeken naar uitzonderingen om wegwerpplastics te blijven gebruiken. Na 6-60 keer (afhankelijk van de aannames en het vergeleken materiaal) is hergebruiken altijd duurzamer. Nieuwe systemen van collectieve bekers met optie voor ophaal- en wasservice bieden ook uitkomst voor to-go-bekers en locaties zonder wasfaciliteiten. Verandering is altijd wennen, maar het is tijd dat herbruikbaar écht de norm wordt.
Carmen Cosijn, adviseur duurzaam ondernemen
