Nieuwe afvalbenchmark voor het hoger onderwijs

Zeventien instellingen uit het hoger onderwijs hebben in 2024 meegedaan aan de afvalbenchmark hoger onderwijs van VANG Buitenshuis. Dat zijn er vijf meer dan in 2023. Met de benchmark kunnen de deelnemers hun eigen afvalsituatie vergelijken met die van de andere. Zes hogescholen en elf universiteiten hebben afvalgegevens over 2023 verzameld en vergeleken. Stimular voerde de benchmark uit. Wat viel op? 

Vergelijken afvalhoeveelheden

De benchmark richtte zich op bedrijfsafval wat vergelijkbaar is met huishoudelijk afval. Gevaarlijk afval viel buiten de scope. Om de organisaties te benchmarken zijn twee bedrijfsgegevens vergeleken: vloeroppervlak en aantal studenten.

Per student komt het gemiddelde uit op 21,7 kg afval/student per jaar. In het resultaat per deelnemer zijn duidelijk drie clusters te herkennen.

• hogescholen 11,5 kg/student (range: 9-17 kg/student)
• niet-technische universiteiten 21,3 kg/student (range: 15-27 kg/student)
• technische universiteiten 52,8 kg/student (range: 47-58 kg/student)

Per m² vloer ziet het plaatje er heel anders uit. Technische universiteiten hebben per student ruim vier keer zo veel vierkante meters als hogescholen. De niet-technische universiteiten zitten daar tussenin. Dit betekent dat een vergelijking per m² een ander resultaat oplevert dan een vergelijking per student. De hoeveelheid afval per m² blijkt heel dicht bij elkaar te liggen:

• hogescholen 2,34 kg/m² (range: 1,7-3,0 kg/m²)
• niet-technische universiteiten 2,17 kg/m² (range: 1,9-2,7 kg/m²)
• technische universiteiten 2,31 kg/m² (range: 1,7-3,0 kg/m²)

Het verschil tussen 2023 en 2022 is per organisatie verschillend: bij iets meer dan de helft van de instellingen is de hoeveelheid afval gestegen, zowel per m² als per student. Waarschijnlijk speelt het staartje van de coronapandemie begin 2022 hier nog een rol in, waardoor 2023 pas het eerste volledige jaar is zonder coronabeperkingen.

Afvalscheiding

Gemiddeld is 62% restafval. De cirkelgrafiek verbeeldt de 8 hoofdcategorieën die uit de in totaal 26 geïdentificeerde afvalstromen gegroepeerd zijn. Categorie papier & karton (22%) is, net als in 2022, iets meer dan de helft van het gescheiden afval. Biogeen afval (GFT + swill + koffiedrab + frituurvet) en kunststof volgen daarna.

Verpakkingsafval gedaald en biogeen afval gestegen

Als we 2022 en 2023 vergelijken is er gemiddeld weinig verschil in de hoeveelheid afval per m² of student. Ook de gemiddelde afvalscheiding is niet significant gewijzigd.

Wat wel opvalt, door in te zoomen op afvalstromen, is een daling van het verpakkingsafval (PMD/PD/bekertjes) met 12% (kg/student). Dit hangt samen met het invoeren van statiegeld op blikjes (1 april 2023) en de SUP regels (1 juli 2023) waardoor de meeste wegwerpbekertjes zijn vervangen door oplossingen met herbruikbare bekers. De verwachting is dat dit effect in 2024 door zal lopen omdat de nieuwe regels in de loop van 2023 ingingen en niet alle organisaties de deadlines hebben gehaald.

Daarnaast is opvallend dat er 10% meer biogeen afval werd ingezameld. Dit klopt met de opgave van diverse deelnemers dat ze in 2023 meer biogeen afval zijn gaan scheiden; veel deelnemers geven aan dat dat zal worden uitgebreid.

Afvalsorteeranalyses aanleiding voor gerichte actie

Als achtergrond bij de cijfers hebben de deelnemers ook aangegeven of ze de samenstelling van hun restafval kennen. Diverse deelnemers voeren afvalsorteeranalyses van hun restafval uit. Hieruit blijkt dat er nog veel afval in zit dat gescheiden zou kunnen worden. Soms kunnen studenten en medewerkers dat afval nog niet scheiden omdat de afvalstroom nog niet apart wordt ingezameld. Maar, veel had wel gescheiden kunnen worden.

Voor een hoger afvalscheidingspercentage is het vooral interessant om het biogeen afval uit het restafval te krijgen. Omdat de inzameling van biogeen afval nog lang niet overal goed en/of compleet is ingevoerd liggen hier zeker verbeterkanten.

Twee organisaties gaan naar aanleiding van de afvalsorteeranalyse aan de slag met tissues (handendroogdoekjes), omdat deze een opvallend hoog aandeel in het restafval hadden.

Kansen afvalpreventie en afvalscheiding

De deelnemers hebben in 2024 wijzigingen doorgevoerd en/of plannen gemaakt om afval te voorkomen en beter te scheiden. De acties zijn gevarieerd zoals:

• plaatsing statiegeldautomaat
• verpakkingsafval in de keukens gescheiden inzamelen
• tissue-afval uit sanitaire ruimtes apart afvoeren
• meer intern hergebruik van meubilair
• betrekken toeleveranciers (schoonmaak, cateraar, hovenier, leveranciers van goederen) om na te gaan welke bijdrage zij kunnen leveren
• uitvoeren afvalsorteeranalyses

Mogelijk vervolg in 2025

Het programma VANG Buitenshuis, dat in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat wordt uitgevoerd, is van plan in 2025 opnieuw een afvalbenchmark voor hoger onderwijs te faciliteren. Daarin zullen leerpunten en onderzoeksvragen uit deze afvalbenchmark meegenomen worden.

Bekijk het volledige artikel op de site van VANG Buitenshuis.