1 december 2023 is de deadline voor de tweede ronde van de Informatieplicht. Alle bedrijfslocaties met een energieverbruik meer dan 50.000 kWh en/of 25.000 m3 aardgas moeten dan aan de rijksoverheid rapporteren over energiebesparende maatregelen.
Is deze verplichting van toepassing op jouw bedrijfslocatie, en weet je nog niet wat je moet doen? In dit artikel help ik je op weg.
Update 30/11/2023: Op de website van RVO staat dat met de omgevingsdiensten is afgesproken dat ze pas na 1 januari 2024 bedrijven en organisaties die nog niet hebben ingeleverd gaan aanschrijven. Vanwege de storingen met het digitale inleverformulier is er dus extra tijd om in te leveren.
2023 tweede ronde Informatieplicht
De Erkende Maatregelen voor energiebesparing bestonden al wat langer, maar veel bedrijven bleken niet bekend met deze maatregelen. In de Informatieplicht werden bedrijven daarom verplicht, via een digitaal loket van de rijksoverheid, te rapporteren over het uitvoeren van de Erkende Maatregelen.
De Informatieplicht is vierjaarlijks. In 2019 was de eerste ronde, dus in 2023 is er een nieuwe ronde van de Informatieplicht. Op deze webpagina van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) lees je daar alles over. Deadline is 1 december 2023.
Erkende Maatregelenlijst 2023
De Erkende Maatregelen zijn de besparingsmaatregelen die zich in een bedrijf binnen vijf jaar terugverdienen. Een bedrijfslocatie dat die maatregelen toepast voldoet aan de wettelijke verplichting om energie te besparen. Deze wettelijke verplichting geldt voor bedrijven die jaarlijks meer dan 50.000 kWh (inclusief eigen opwek) en/of meer dan 25.000 m3 aardgasequivalent verbruiken.
De Erkende Maatregelenlijst (EML) is in 2023 verbeterd en bevat een aantal grote wijzigingen. Deze wijzigingen licht ik onderaan dit artikel verder toe. Als je de oudere Erkende Maatregelenlijst niet kent, is deze informatie voor jou niet relevant.
Aan de slag
De nieuwe en aangescherpte Erkende Maatregelen moet je controleren in jouw bedrijfslocatie. Ofwel op basis van beschikbare papieren of digitale informatie (apparatenlijsten, MJOP), of op basis van een locatiebezoek. Hoe pak je dat aan?
- Ga per bedrijfslocatie (veelal een gebouw) om tafel zitten met:
- persoon die de Informatieplicht invult. De meeste TD-ers en technische projectleiders past dat werk niet, is mijn ervaring nu. Een manager, of projectleider, of beleidsmedewerker wel. Maar voor een organisatie met veel gebouwen zou een goede stagiair dit onder begeleiding ook kunnen oppakken.
- persoon die het gebouw en de installaties goed kent, bijvoorbeeld de huismeester of TD-er.
- Zet naast elkaar op een scherm het formulier van het digitale loket (of bij meerdere gebouwen de XML) en de PDF met EML 2023. Pak eventueel de ingevulde EML 2019 er bij, en ook de wijzigingenlijst (als je de beveiliging van het tabblad afhaalt kan je het filter gebruiken).
- Vul samen het formulier (of de XML) in, en maak daarnaast twee lijstjes met dingen om nog uit te zoeken:
- maatregelen om in gebouw te controleren
- vragen voor de installateur. Bundel vragen voor de installateur. Nodig deze uit voor een gesprek i.p.v. de vragen per e-mail te stellen. Dan kan de installateur ook onderdelen ter plekke (laten) zien en toelichten.
- Heb je meerdere gebouwen? Met de informatie uit de PDF kan je veelal in zo’n gesprek over het eerste gebouw ook al heel veel maatregelen bij alle gebouwen ‘scoren’. Dat scheelt dan tijd bij volgende gebouwen.
Mijn ervaring is dat je voor het eerste gebouw zo’n 2 uur nodig hebt om de lijst door te spreken en nog wat dingen bekijken in gebouw. Voorkom dat je met te veel mensen bent. Even iets bekijken of navragen kost minder tijd dan één iemand extra erbij in de vergadering. Als diegene die het formulier invult iedereen uitnodigt op 1 (centrale) locatie, dan heeft terugkoppeling door de huismeester of TD-er van het lijstje met dingen die nog uitgezocht moeten worden aandacht nodig. Op locatie kan je dat meteen bekijken. Tijdsbesteding zal om het even zijn. Ik verwacht dat de tijdsbesteding bij volgende vergelijkbare gebouwen iets minder is: 1 á 1,5 uur. Daarnaast is er dan nog tijd nodig voor overleg met de installateur.
Wat als je niet voldoet aan een Erkende Maatregel?
Mogelijk voldoet jouw bedrijf niet aan de nieuwe of aangescherpte maatregelen. Feitelijk moet je voldoen vanaf het moment dat de EML 2023 gepubliceerd is. Het bevoegd gezag gaf afgelopen jaren een bedrijf vaak tot twee jaar om de maatregel alsnog uit te voeren. Inmiddels (okt. 2023) heb ik ook recente brieven gezien waarin staat dat een bedrijfslocatie een half jaar heeft om de ontbrekende maatregelen uit te voeren.
Wat als je de erkende maatregel niet goed begrijpt?
In de Stimular-Maatregelen database vind je toelichting op vele maatregelen. Selecteer voor de erkende energiemaatregelen “Alleen verplichte maatregelen”. Deze toelichting helpt je om de maatregel te begrijpen en uit te voeren.
Onderzoeksplicht voor zeer grote locaties
Nieuw is de Onderzoeksplicht voor grote inrichtingen (vanaf 10 miljoen kWh elektriciteit of vanaf 170.000 m3 aardgas(equivalent) per jaar) mét specifieke milieubelastende activiteiten (afdeling 3.3 tot en met 3.11 van het Besluit activiteiten leefomgeving) . Voor activiteitgebonden maatregelen kunnen zij niet gebruik maken van de EML, maar moeten ze zelf onderzoek doen. Eerder deden zij dit bijv. ook voor een meerjarenafspraak energie-efficiëntie (MJA) of moesten zij aanvullend energieonderzoek doen voor hun milieuvergunning.
Voor huurders verandert er (toch) niet zo veel
Huurders hebben het onder het Activiteitenbesluit en de Informatieplicht lastig. Ze zijn verantwoordelijk voor energiebesparing, en het informeren van de overheid hierover, maar hebben veelal onvoldoende touwtjes in handen. Dat verandert in 2023 helaas nog niet; deze wijziging is uitgesteld.
Verplichtingen voor huurders en verhuurders
Huurders zijn verantwoordelijk voor de Informatieplicht, ofwel het inlichten van de overheid over energiebesparing in dat bedrijf.
Ook zijn huurders verantwoordelijk voor het uitvoeren van activiteitgebonden maatregelen. Activiteitgebonden maatregelen betreft de Erkende Maatregelen over Faciliteiten (denk aan Productkoeling of Terreinverlichting) en Processen (Bijv. Natlakspuitcabines of Procesapparatuur).
Verhuurders zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van gebouwgebonden maatregelen. Tenzij in de demarcatielijst een andere verdeling van de verantwoordelijkheden is gemaakt, natuurlijk.
Hoe verder na de Informatieplicht?
Basisgedachte van de Erkende Maatregelen is dat deze alleen op de lijst staan als ze zich terugverdienen binnen vijf jaar. Dat betekent dat er veel maatregelen niet in staan. Met name bij grote klappers als extra dakisolatie en beter glas is dat jammer. Die verdienen zich veelal wel ruim binnen de levensduur van het materiaal terug. Gebouwen gaan, volgens de bouwkunde en de economie, 40 á 50 jaar mee. Maar dat is theorie. Er zijn heel veel gebouwen van die leeftijd die, met een goede opknapbeurt, minstens nog eens zo lang mee kunnen. Ik vind het een gemiste kans om die verdergaande maatregelen niet (op een natuurlijk moment) uit te voeren. Werk daarom aan een CO2-routekaart of een duurzaam MJOP. Hier lees je tips en trucs om doelgericht een plan te maken met de Stimular-Maatregelen.
Wijzigingen EML 2023
Hieronder worden de wijzigingen tussen EML 2019 en EML 2023 toegelicht. De meest in het oog springende is de aanpassing van de nummering. Actuele (hogere) energietarieven en (hogere) investeringskosten zorgen ook voor een aantal wijzigingen in de lijst. Verder is de EML verbreed naar CO2-reductie. Tot slot is bij iedere maatregel toegevoegd wat er verwacht wordt om te zorgen dat de techniek ook ná installatie energiezuinig functioneert.
Nog maar één EML, en dus nieuwe nummering
Er is nog maar één lijst; de branchelijsten zijn vervallen. De hernummering is een logisch gevolg van het feit dat er geen branchelijsten meer zijn.
De nieuwe nummers zullen, denk ik, voor iedereen een grote puzzel zijn. Toch vind ik het een verbetering. Voorheen kon eenzelfde maatregel andere codes hebben op verschillende branchelijsten. Onhandig voor bedrijven die aan meerdere lijsten moesten voldoen, en ook voor energie-adviseurs.
RVO publiceerde een lijst waar de oude EML’s vergeleken worden met de nieuwe EML. Nadeel van de wijzigingenlijst van RVO is dat deze alleen aangeeft welke oude maatregel overeenkomt met de nieuwe maatregel. Deze wijzigingenlijst laat niet zien of een oude maatregel is aangescherpt (en je deze opnieuw moet controleren) of niet is aangescherpt (en je deze niet opnieuw hoeft te controleren).
Ik zie ook een ander klein nadeel. Elk bedrijf moet zelf beoordelen welke processen relevant zijn. Dat is op zich wel te doen. Maar er zijn ook processen met diverse maatregelen. Voorbeeld: in het proces ‘Productkoeling’ zitten maatregelen voor koelmeubelen die typisch in detailhandel voorkomen, koel- en vriescellen die in horeca voorkomen, en ook koel- en vriescellen op schaal van koel- en vrieshuizen.
Actuele energie- en investeringskosten
De maatregelen zijn doorgerekend met nieuwe energie- en investeringskosten. Soms resulteert dat in een scherpere randvoorwaarde van een maatregel. Voorbeeld: in de zorg moesten PL-lampen bij meer dan 2.000 branduren per jaar vervangen worden door led (GE1). Die randvoorwaarde vervalt; PL-lampen moeten voortaan vervangen worden door led (GF4) vanaf 600 branduren.
Ook zijn er nieuwe Erkende Maatregelen, ofwel maatregelen die nieuw zijn voor een bepaalde branche: een energiebeheersysteem (EBS) was verplicht voor enkele branches en wordt dat voor alle branches. Of écht nieuw: bijvoorbeeld isoleren van ongeïsoleerde platte daken (GB2), en een hybride warmtepomp (GC2).
Verbreed naar CO2-reductie
De Erkende Maatregelen Lijst wordt verbreed van energiebesparing naar CO2-reductie. Zo staan er op de lijst een maatregel over zonnepanelen en een over elektrische frituur. Maatregelen waarin elektriciteit wordt vervangen door aardgas staan niet langer op de lijst (bijvoorbeeld de gasgestookte frituur).
Doelmatig onderhoud en beheer helderder
Energiezuinige technieken moeten goed beheerd worden om te besparen wat mogelijk is. Daarom heeft de overheid bij iedere erkende energiemaatregel aangegeven welk beheer en onderhoud nodig is. Wie dat niet doet, voldoet niet aan de wettelijke verplichting om energie te besparen. Het gaat bijvoorbeeld over het goed afstellen van installaties.
Over mij
Ik werk twintig jaar bij Stimular, in vlagen meer en minder aan energiebesparing. In 2014-2015 was ik gedetacheerd bij Rijkswaterstaat/Infomil en werkte ik aan de Erkende Maatregelen van de eerste zeven branches (o.a. zorg, onderwijs, kantoren, metaal) en later aan die voor de voedingsindustrie en de detailhandel. Nu werk ik vooral voor Milieuplatform Zorgsector en Expertisecentrum Verduurzaming Zorg aan het verduurzamen van zorggebouwen. Voor hen heb ik de energiewetgeving goed doorgenomen. Stimular ondersteunt niet bij een Erkende Maatregelen Check.
