Beschrijving schemerschakelaar, tijdklok en bewegingssensor
Buitenverlichting wordt meestal met een klokschakeling en/of een schemerschakelaar geschakeld, waardoor de verlichting ‘s avonds en/of ‘s nachts uren continu brandt.
Optie 1: Schakel buitenverlichting op schemerschakelaar en tijdschakelklok
Schakel, wanneer verlichting in de nachtelijke uren niet nodig is, buitenverlichting met een schemerschakelaar of een tijdschakelaar. Zo voorkom je dat buitenverlichting onnodig aanstaat.
- schemerschakelaar
Met een lichtsensor wordt de verlichting automatisch aangezet als het daglicht beneden een ingesteld niveau komt. Een schemerschakelaar is rendabel vanaf een geïnstalleerd vermogen aan lampen van 1 kW. Gebruik bij lagere vermogens de tijdschakelklok ook om de verlichting aan en uit te zetten. Pas de inschakeltijd in de loop van het jaar aan aan het tijdstip dat het donker wordt. - tijdschakelklok
Hiermee wordt energie bespaard als de tijdschakelklok de verlichting ‘s nachts automatisch uitzet. Bijvoorbeeld tussen 0:00 en 6:00 uur zijn weinig personen (potentiële klanten) op straat aanwezig, die je gebouw zullen zien.
Optie 2: Schakel buitenverlichting op schemerschakelaar en bewegingssensor
Wanneer verlichting in de nachtelijke uren is gewenst, bijvoorbeeld voor inbraak- en vandalismepreventie, kan energie worden bespaard door deze verlichting te schakelen met een schemerschakelaar en een bewegingsensor. Het terrein wordt dan alleen verlicht wanneer onvoldoende daglicht beschikbaar is én iemand in de nabijheid van de bewegingsensor is. Een bijkomend voordeel hiervan is het ‘afschrikeffect’ voor onbevoegden. Wanneer de buitenverlichting ineens wordt ingeschakeld zullen beveiligingsmedewerkers extra alert zijn. Door de buitenverlichting in verschillende groepen te schakelen kan nog beter worden vastgesteld waar de ongenode gast zich bevindt.
Toepasbaarheid
Optie 1 is toepasbaar in situaties waar verlichting in de nachtelijke uren niet nodig is. Denk bijvoorbeeld aan de lampen onder de luifel van een tankstation.
Optie 2 is toepasbaar in situaties waar verlichting in de nachtelijke uren is gewenst, bijvoorbeeld voor inbraak- en vandalismepreventie. Bij toepassing van bewegingssensoren is het van belang dat de lampen snel opstarten.
Niet toepasbaar als de verlichting om veiligheidsredenen de gehele nacht aan moet blijven.
Milieu aspecten: voordelen van schemerschakelaar, tijdklok en bewegingssensor
Elektriciteitsbesparing
De elektriciteitsbesparing is afhankelijk van het geïnstalleerde vermogen, de gebruikstijden van het buitenterrein en de wijze waarop de buitenverlichting in de huidige situatie wordt geschakeld. Door het toepassen van een schemerschakelaar met bewegingssensor zal de verlichting buiten gebruikstijden voor circa 90% van de tijd uit zijn.
Bron foto: Kijk! Duurzaam! bij GGZ Delfland in opdracht van Expertisecentrum Verduurzaming Zorg .
Minder lichthinder voor mens en dier
Een donkere nacht is ook goed voor mens en natuur. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat vijf procent van de Nederlandse bevolking ernstige lichthinder ondervindt en drie procent slaapverstoring (bron: Nachtvandenacht). Een overdaad aan licht verstoort het bioritme van allerlei organismen en kan een heel ecosysteem ontwrichten. In de buurt van gebouwen hebben zo vogels, vleermuizen, amfibieën, nachtvlinders en rupsen last van te veel licht ‘s nachts.
Financiële aspecten: wat kost schemerschakelaar, tijdklok, bewegingssensor buitenverlichting?
Een tijdschakelklok met weekprogramma en daglichtregeling kost € 180 (materiaal + arbeid). Zo ook een bewegingssensor. Bron: EML 2023. Maatregelen verdienen zich veelal binnen vijf jaar terug.
Aanvullende informatie
Erkende maatregel voor energiebesparing
De Omgevingswet schrijft voor dat locaties die aan bepaalde voorwaarden voldoen verplicht zijn rendabele energiebesparende maatregelen (met een terugverdientijd van 5 jaar of minder) uit te voeren. Deze maatregel is (onder voorwaarden) rendabel ofwel erkend. Lees meer in de maatregel Voldoe aan (erkende) maatregelen uit Omgevingswet. Op de website van RVO downloadt je de volledige Erkende maatregelenlijst met de technische en economische randvoorwaarden.
Energiezuinige technieken moeten goed beheerd worden om te besparen wat mogelijk is. Zo moeten installaties goed ingeregeld, beheerd en onderhouden worden. Dit heet doelmatig beheer en onderhoud (DBO). Daarom heeft de overheid in iedere erkende energiemaatregel aangegeven welke DBO-actie nodig is om de maatregel optimaal te laten functioneren. Beoordeel jaarlijks of de techniek nog goed functioneert. Lees meer in maatregel Jaarlijks doelmatig beheer en onderhoud van (erkende) energiemaatregelen.
Richtlijnen verlichting
Zie ook ISSO-publicatie 90 Energie-efficiënte verlichting.
Bronnen: Stichting Stimular, Erkende Maatregelenlijst 2019, Erkende Maatregelenljst 2023 en Informatiebank