Beschrijving
Energetisch gezien is het optimaal als de compressor uitgezet wordt als er geen vraag naar perslucht is. Deze aan/uit-regeling is meestal niet mogelijk, omdat de motor bij een te hoog aantal schakelingen per dag hard slijt. Om die reden heeft de compressor een nullast-stand, waarin de motor draait maar er geen perslucht geleverd wordt. In nullast verbruikt de compressor 10 tot 35% elektriciteit van het verbruik bij vollast. Nullast moet daarom zoveel mogelijk worden beperkt.
De voorkeursvolgorde van de regelingen bij een installatie met één compressor is als volgt:
- Aan/uit-regeling
Toepasbaar als het maximaal aantal schakelingen van de motor niet overschreden wordt, bijvoorbeeld bij een constante persluchtvraag. - Frequentieregeling (ook wel toerenregeling genoemd)
Als de motor, die de compressor aandrijft, op frequentie geregeld wordt, kan de capaciteit binnen bepaalde grenzen precies worden afgestemd op de persluchtvraag. Frequentieregeling is alleen rendabel bij een sterk fluctuerende persluchtvraag of in cascade systemen. Op moderne pompen kan een externe frequentieregeling geplaatst worden. Deze regeling is meestal kostbaar en niet rendabel. Vraag aan jouw leverancier of de pomp hiervoor geschikt is. - Vollast/nullast/uit-regeling
De motor wordt zo geregeld dat die wordt uitgeschakeld als die een vaste periode op nullast gedraaid heeft. De regeling kan een alternatief zijn als aan/uit-regeling en frequentieregeling niet haalbaar zijn en er wat langere periodes zijn waarin geen perslucht gevraagd wordt. - Vollast/nullast-regeling
Bij deze regeling draait de motor op vollast als er vraag is, en als er geen vraag is draait die op nullast. Deze regeling wordt toegepast als geen van de bovenstaande regelingen haalbaar zijn, meestal als de compressor voor meer dan 80% van zijn capaciteit gebruikt wordt.
Bij meerdere compressoren is het mogelijk om één compressor van frequentieregeling te voorzien en de rest aan/uit te regelen. Door een cascadeschakeling van de compressoren wordt het dan mogelijk over het hele regelbereik op frequentie te regelen. De netdruk blijft hierdoor zeer stabiel en er staan nooit teveel compressoren bij.
Toepasbaarheid
De toepasbaarheid is afhankelijk van de persluchtvraag. Sommige opties zijn direct toepasbaar. Een frequentieregeling is interessant voor nieuw aan te schaffen compressoren. Er moet voldoende ruimte zijn in de regelkast om de frequentieregelaar te plaatsen.
Zie voor meer algemene informatie en toepasbaarheid ook maatregel Toerenregelaar (zoals frequentieregelaar) elektromotoren.
Milieu aspecten
- Een frequentiegeregelde compressor bespaart 10 tot 25% op het elektriciteitsverbruik van de compressor. De besparing is afhankelijk van het vermogen van de compressor, het aantal draaiuren per jaar en het percentage dat in deellast gedraait wordt.
- Een vollast/nullast/uit-regeling levert een energiebesparing op van 2 tot 10%.
Financiële aspecten
De meerkosten van een frequentieregelaar liggen tussen de € 100 en € 200 per kW. Een vollast/nullast/uit regeling kost € 90. Bij meerdere compressoren in cascade-opstelling kan de terugverdientijd afnemen tot 2 jaar.
Deze maatregel verdient zich op een zelfstandig moment binnen vijf jaar terug bij een compresror met elektromotor IE2 van tenminste 8 kW bij meer dan 1.300 draaiuren per jaar. Voor een natuurlijk moment is dit bij meer dan 1.000 draaiuren per jaar. Bron: EML 2023. Hierbij is gerekend met € 0,21 per kWh en € 1,16 per m3 aardgas (excl. BTW).
Aanvullende informatie
Erkende maatregel voor energiebesparing
De Omgevingswet schrijft voor dat locaties die aan bepaalde voorwaarden voldoen verplicht zijn rendabele energiebesparende maatregelen (met een terugverdientijd van 5 jaar of minder) uit te voeren. Deze maatregel is (onder voorwaarden) rendabel ofwel erkend. Lees meer in de maatregel Voldoe aan (erkende) maatregelen uit Omgevingswet. Op de website van RVO downloadt je de volledige Erkende maatregelenlijst met de technische en economische randvoorwaarden.
Energiezuinige technieken moeten goed beheerd worden om te besparen wat mogelijk is. Zo moeten installaties goed ingeregeld, beheerd en onderhouden worden. Dit heet doelmatig beheer en onderhoud (DBO). Daarom heeft de overheid in iedere erkende energiemaatregel aangegeven welke DBO-actie nodig is om de maatregel optimaal te laten functioneren. Beoordeel jaarlijks of de techniek nog goed functioneert. Lees meer in maatregel Jaarlijks doelmatig beheer en onderhoud van (erkende) energiemaatregelen.
Bronnen: Stichting Stimular, Erkende Maatregelenlijst 2019, Erkende Maatregelenljst 2023 en Informatiebank