Beschrijving
Kies voor duurzame en eerlijke koffie met een (of meerdere) milieukeurmerk(en). Koffiebonen groeien in landen rond de evenaar in Zuid-Amerika, Midden-Amerika, Azië en Afrika. Koffieteelt kan verschillende negatieve effecten hebben op milieu en omgeving. Denk bijvoorbeeld aan ontbossing, watervervuiling, bodemerosie, vervuiling door bestrijdingsmiddelen, verlies van biodiversiteit, maar ook slechte arbeidsomstandigheden en oneerlijke prijzen voor koffieboeren.
Keurmerken focussen op een of meerdere van bovengenoemde duurzaamheidsthema’s. Kies voor een keurmerk dat past bij jouw bedrijf; ga naar Milieu Centraal voor een beoordeling van koffiekeurmerken in samenwerking met het Voedingscentrum en andere experts. Kies bij voorkeur voor een topkeurmerk, welke hoog scoort op de onderwerpen controle, transparantie, milieu en mens & werk. 45% van de koffie die in Nederland gedronken wordt heeft al een keurmerk (Milieu Centraal, 2019).
Milieukeurmerken voor koffie worden vaak ook gebruikt bij andere voedingsmiddelen als thee en chocolade, waar soortgelijke onderwerpen een rol spelen bij de productie.
Toepasbaarheid
Deze maatregel is algemeen toepasbaar voor alle organisaties. De keurmerken betreffen de koffieteelt en worden ook gebruikt voor koffiecups- en pads.
Milieuaspecten
Bestrijdingsmiddelen
De koffieplant groeit van oorsprong in heuvel- en bergstreken in de schaduw van bomen. Dit is niet het geval op koffieplantages, waar andere begroeiing wordt bestreden met bestrijdingsmiddelen. Natuurlijke vijanden van (plaag)insecten komen in deze monocultuur niet voor, waardoor weer extra pesticiden nodig zijn.
Erosie
De kale bodem ten gevolge van het tegengaan van onkruid kan erosieproblemen geven: omdat de wortels van de koffieplant niet genoeg houvast geven kan de bodem wegspoelen.
Kunstmest
Door erosie stromen voedingsstoffen sneller weg waardoor (extra) kunstmest nodig is. Het gebruik van kunstmest vervuilt de regio en verlaagt het aantal planten- en diersoorten nog verder.
Ontbossing
Wanneer bos gekapt wordt voor de aanleg van een plantage is er sprake van ontbossing. Door ontbossing komen er extra broeikasgassen vrij. Dit is de grootste oorzaak van de uitstoot van broeikasgassen in de koffieteelt. Het verdwijnen van (natuurlijke) bossen verlaagt ook de biodiversiteit daar er minder ruimte overblijft voor verschillende planten en dieren. Door de groeiende vraag naar koffie worden steeds meer bosgebieden ontgonnen. Een andere oorzaak van de toenemende ontginning is klimaatverandering. De koffieplant is een gevoelig gewas; klimaatverandering bedreigt de bestaande plantages. Extra ontbossing versterkt vervolgens weer het klimaateffect. Gebrek aan kennis en middelen om zich tegen klimaatverandering te wapenen leidt ook tot overmatig gebruik van pesticiden door de koffieboeren.
Arbeidsomstandigheden
Werkomstandigheden op koffieplantages laten vaak te wensen over. Arbeiders dragen bijvoorbeeld geen beschermende kleding bij het gebruik van (giftige) bestrijdingsmiddelen.
Armoede
Koffieprijzen voor de koffietelers liggen zo laag dat boeren vaak in armoede leven.
Financiële aspecten
Koffie met een (top)keurmerk is over het algemeen iets duurder dan een product zonder keurmerk. Een voorbeeld: B-merk filtermaling met milieukeurmerk is ongeveer 10% duurder dan een B-merk zonder milieukeurmerk.
Aanvullende informatie
Raadpleeg voor meer informatie over de duurzaamheid van koffie bijvoorbeeld de websites van:
Voor meer tips over duurzaam koffie drinken op de zaak:
- Houd koffie warm in thermoskannen
- Zet dranken- en vendingsautomaten uit buiten werktijd
- Scheiden van koffiedik
- Herbruikbare koffiebekers op locatie
Bronnen: Milieu Centraal, Consumentenbond