Win warmte terug uit ventilatielucht

Beschrijving warmteterugwinning (wtw) ventilatielucht in bedrijfspand

Bij warmteterugwinning (wtw) wordt de verse, in te blazen lucht opgewarmd met de warmte van de afgezogen ventilatielucht. Zonder wtw gaat er veel warmte verloren. Wtw is alleen toepasbaar in gebouwen met een mechanisch toe- en afvoer van ventilatielucht (balansventilatie).

Rendement wtw in centrale ventilatiesystemen

De meest toegepaste technieken in combinatie met een luchtbehandelingskast (LBK) zijn:

• twin-coil (rendement 40%)
  Als de beide stromen niet met elkaar in contact mogen komen, of in- en uitvoer verder uit elkaar zitten, kan een twee-elementensysteem (twin coil) worden toegepast. Dit systeem bestaat uit twee warmtewisselaars. Een warmtewisselaar wordt in het afvoerkanaal geplaatst waar een energiedrager (water/glycol-mengsel) de warmte opneemt. De energiedrager wordt door de beide warmtewisselaars gepompt. In de andere warmtewisselaar geeft de energiedrager de warmte af aan de aangezogen koude buitenlucht.
• kruisstroom warmtewisselaar (rendement 50 tot 60%)
  Meest voorkomende wtw-units in kleine gebouwen, zoals ook woonhuizen en appartementen.
• warmtewiel (rendement 60 tot 80%)
  Bij een warmtewiel moeten de luchttoe- en afvoer zich dicht bij elkaar bevinden. Bij een warmtewiel is er uitwisseling tussen een in- en uitgaande luchtstroom.

_{Bron foto: Kijk! Duurzaam! bij Careyn in opdracht van Expertisecentrum Verduurzaming Zorg .}

Wtw-units in combinatie met decentrale ventilatie

In opkomst zijn decentrale oplossingen voor ventilatie met warmteterugwinning. Dan wordt met één unit slechts een ruimte of groep van ruimtes geventileerd. Voordeel van deze systemen is dat ze makkelijker zijn toe te passen in bestaande gebouwen. Daar is immers veelal geen ruimte voor extra ventilatiekanalen. Nadeel is dat ze duurder zijn (t.o.v. centrale ventilatie voor een vergelijkbaar gebouw).

Ventilatie-wtw en vrije koeling

Voorzie de wtw-installatie van een by-pass, zodat vrije koeling toegepast kan worden (direct koelen van het gebouw met koude buitenlucht). Regelapparatuur bepaalt of de by-pass moet worden gebruikt of dat de wtw in bedrijf moet zijn.

Toepasbaarheid

Wtw ventilatie in bestaand bedrijfspand

Alleen toepasbaar in gebouwen met een mechanisch toe- en afvoer van ventilatielucht (gebalanceerde ventilatie ofwel balansventilatie). Wtw middels een twin coil is een erkende maatregel voor een zelfstandig moment (direct uitvoeren), m.u.v. monumenten als de monumentale status wordt aangetast.

Wtw ventilatie in nieuw bedrijfspand

Bij nieuwbouw altijd wtw toepassen.

Wtw ventilatie in grootkeukens

In grootkeukens wordt de ventilatielucht vaak naar buiten geblazen. Door een warmteterugwinningssysteem toe te passen kan het energieverbruik in een keuken worden verlaagd door warmte uit de ventilatielucht terug te winnen. Vaak wordt dan gebruik gemaakt van luchtreinigingsapparatuur die er voor zorgt dat de warmtewisselaar optimaal kan blijven functioneren.

Milieu aspecten: wat bespaart wtw op ventilatie?

Er wordt minder aardgas verbruikt doordat de afgevoerde warme lucht gebruikt wordt als verwarming van de binnenkomende koele lucht. Gebouwen mét balansventilatie zonder wtw zullen over het algemeen een hoog gasverbruik hebben. Wtw geeft dan een flinke besparing: grove schatting besparing op energie voor verwarming: warmtewiel 30%, twin coil 35% en kruisstroomwarmtewisselaar 45%.

De besparing op het gasverbruik per jaar is evenredig met de capaciteit van de ventilatoren per uur. De besparing bedraagt circa 1 tot 1,5 m³ aardgas per jaar per m³ ventilatielucht per uur als de ventilatie continu aanstaat. Het elektriciteitsverbruik neemt daarbij wel iets toe.

Voorbeeld energiebesparing wtw ventilatie

Bij een mechanische ventilatie die alleen in kantooruren (circa 2.500 uur per jaar) aan staat en een capaciteit heeft van 10.000 m³/uur, bedraagt de besparing circa 4.000 m³ aardgas per jaar. Staat de installatie van dit rekenvoorbeeld het gehele jaar 24 uur per dag aan, dan is de besparing circa 10.000 tot wel 15.000 m³ aardgas per jaar.

Financiële aspecten: wat kost een wtw-unit of wtw-installatie?

Arcadis (2022) noemt € 8 tot € 21 per m² gebruiksoppervlak voor aanbrengen van een twin coil op een zelfstandig moment. Deze maatregel verdient zich vaak binnen vijf jaar terug.

Warmtewiel en kruisstroomwarmtewisselaar kunnen alleen op een natuurlijk moment rendabel toegevoegd worden. De meerkosten zijn € 16 tot € 42 per m² gebruiksoppervlak voor het warmtewiel en € 24 tot € 63 per m² gebruiksoppervlak voor de kruisstroomwarmtewisselaar.

Raadpleeg de kostenkengetallen van Arcadis voor meer gedetailleerde informatie.

Subsidie wtw ventilatielucht

Warmte- (en koude) terugwinning voor ventilatiesystemen in de nieuwe- en bestaande bedrijfsgebouwen en veestallen staat op de Energielijst (2024, codes 210800, 210801 en 210806). Deze maatregel komt daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA). Dit betekent dat je een extra bedrag ter grootte van 40% (2024) van het investeringsbedrag (inclusief montage) ten laste mag brengen van de winst. Zie voor meer informatie www.rvo.nl/eia.

Aanvullende informatie

Erkende maatregel voor energiebesparing

De Omgevingswet schrijft voor dat locaties die aan bepaalde voorwaarden voldoen verplicht zijn rendabele energiebesparende maatregelen (met een terugverdientijd van 5 jaar of minder) uit te voeren. Deze maatregel is (onder voorwaarden) rendabel ofwel erkend. Lees meer in de maatregel Voldoe aan (erkende) maatregelen uit Omgevingswet. Op de website van RVO downloadt je de volledige Erkende maatregelenlijst met de technische en economische randvoorwaarden.

Energiezuinige technieken moeten goed beheerd worden om te besparen wat mogelijk is. Zo moeten installaties goed ingeregeld, beheerd en onderhouden worden. Dit heet doelmatig beheer en onderhoud (DBO). Daarom heeft de overheid in iedere erkende energiemaatregel aangegeven welke DBO-actie nodig is om de maatregel optimaal te laten functioneren. Beoordeel jaarlijks of de techniek nog goed functioneert. Lees meer in maatregel Jaarlijks doelmatig beheer en onderhoud van (erkende) energiemaatregelen.

Bronnen: Stichting Stimular, Erkende Maatregelenlijst 2019, Erkende Maatregelenljst 2023 en Informatiebank